Theo quy định tại Điều 21 Luật Bảo hiểm xã hội, trách nhiệm của người sử dụng lao động là lập hồ sơ để người lao động được cấp sổ bảo hiểm, đóng bảo hiểm xã hội và hàng tháng trích lương từ tiền lương của người lao động để đóng cùng lúc vào quỹ bảo hiểm.
Theo đó, hàng tháng các công ty đều trích từ tiền lương của người lao động tương ứng với mức bảo hiểm phải đóng của họ để đóng vào quỹ bảo hiểm. Tuy nhiên hiện nay rất nhiều công ty nợ bảo hiểm xã hội, một vài công ty nợ một vài tháng nhưng có vài công ty nợ đến vài năm, nhưng hàng tháng họ vẫn cứ trừ tiền từ tiền lương của người lao động. Đến khi người lao động nghỉ việc thì mới biết mình không được đóng bảo hiểm đầy đủ, dẫn đến cơ quan bảo hiểm không giải quyết quyền lợi bảo hiểm cho người lao động khi họ có yêu cầu.
Quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội thì doanh nghiệp chậm nộp bảo hiểm trên hai tháng thì cơ quan bảo hiểm xã hội sẽ thực hiện thanh tra chuyên ngành và xử phạt hành chính.
Tại Điều 216 BLHS 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) có quy định về tội trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động như sau: người nào có nghĩa vụ đóng bảo hiểm mà không đóng đầy đủ từ 06 tháng trở lên và đã bị xử phạt hành chính về hành vi này thì bị phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 200 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm.
Luật có quy định rõ ràng về các mức xử phạt đối với hành vi chậm đóng bảo hiểm xã hội nhưng hiện nay rất nhiều công ty đang nợ bảo hiểm, gây ảnh hưởng rất nhiều đến quyền lợi của người lao động. Nhiều người cho rằng công ty nợ rất nhiều người nên họ không thể yêu cầu công ty đóng riêng cho họ, nên cũng không có cách nào giải quyết quyền lợi của mình. Tuy nhiên, người lao động hoàn toàn có quyền khởi kiện tại toà án để đảm bảo quyền lợi của mình. Bản án có hiệu lực thì được thi hành án và công ty có nghĩa vụ phải dùng tài sản của mình để thi hành bản án nếu họ có nghĩa vụ phải thanh toán cho cơ quan bảo hiểm.
Tình huống cụ thể tại Bản án số 03/2020/LĐ-ST của Toà án nhân dân thị xã Phú Mỹ, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu ngày 26/5/2020:
Ông Nguyễn Văn C làm việc tại Công ty Cổ phần Thép Q vào năm 2010, ban đầu ký kết hợp đồng có xác định thời hạn là 01 năm, đến ngày 04/6/2012 ký hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hàng năm có phụ lục hợp đồng điều chỉnh mức lương. Vị trí công việc là thợ vận hàng máy, mức lương cơ bản 4,6 triệu đồng/tháng và các khoản phụ cấp kèm theo. Đến tháng 8/2016, ông chấm dứt hợp đồng lao động với Công ty Q. Tuy nhiên, Công ty Q chưa thanh toán lương tháng 7 và tháng 8, chưa chốt sổ bảo hiểm xã hội cho ông.
Ông khởi kiện tại toà án yêu cầu Công ty Q thanh toán lương, đóng và chốt sổ bảo hiểm xã hội cho ông từ tháng 5/2015 đến tháng 7/2016.
Trong quá trình giải quyết vụ việc, ý kiến của đại diện Bảo hiểm xã hội tỉnh như sau: tính từ ngày 01/5/2015 đến ngày 31/10/2016, Công ty cổ phần thép Q tiếp tục phát sinh nợ quỹ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thát nghiệp là hơn 5,7 tỷ đồng; lãi chậm nộp hơn 1,5 tỷ đồng. Tổng nợ bảo hiểm đối với ông Q là gần 20 triệu đồng. Nên đối với yêu cầu của ông C thì bảo hiểm xã hội tỉnh yêu cầu toà án giải quyết buộc công ty Q đóng bảo hiểm còn nợ cho ông C để ông C được hưởng chế độ bảo hiểm theo quy định.
Nhận định của toà án:
Căn cứ theo chứng cứ bảo hiểm xã hội tỉnh cung cấp thì công ty Q còn nợ bảo hiểm xã hội từ tháng 01/2014 đến 31/10/2016, trong đó có ông Nguyễn Văn C. Căn cứ theo hợp đồng lao động ký kết giữa ông C và công ty Q thì hàng tháng công ty Q đã thu quỹ bảo hiểm của ông C nhưng không nộp cho bảo hiểm. Do đó, công ty Q đã vi phạm Điều 17, Điều 18, Điều 21 của Luật BHXH 2014.
Để đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho ông C cũng như quyền lợi của cơ quan bảo hiểm xã hội nên chấp nhận toàn bộ yêu cầu của ông C về việc công ty Q phải đóng và chốt sổ bảo hiểm xã hội cho ông C từ ngày 01/5/2014 đến tháng 7/2016 theo quy định của Luật BHXH.
Quyết định của Toà án: buộc công ty Q phải đóng các khoản bảo hiểm xã hội vào Quỹ bảo hiểm xã hội cho ông Nguyễn Văn C từ ngày 01/5/2014 đến tháng 7/2016.
